Ý nghĩa các bức tranh Đông Hồ
Dòng tranh dân gian Đông Hồ là một trong những nét văn hóa nghệ thuật dân gian đặc sắc của nước ta. Nhiều làng tranh Đông Hồ như: Phố Hàng Trống (Hà Nội), Kim Hoàng (Hà Tây), Nam Hoành (Nghệ An), làng Sinh (Lại Ân - Huế)…, trong đó làng tranh Đông Hồ (Bắc Ninh) được biết đến nhiều vì sự lâu đời và tính độc đáo của nó.
Điều đặc biệt, chủ đề của dòng tranh Đông Hồ ngoài những trò chơi dân gian, lịch sử, tích văn học, cảnh sinh hoạt cuộc sống nông thôn, còn tạo nên hình tượng con vật heo, gà, trâu, mèo đến rồng, hổ… Nhất là 12 sinh tiêu được tượng trưng bởi 12 con vật hay còn gọi là 12 con giáp: Tý, sửu, dần, mão, thìn, tỵ…
Con trâu trong tranh Đông Hồ
Với Việt Nam, con trâu đã trở thành biểu tượng của nền văn minh lúa nước: Con trâu là đầu cơ nghiệp. Con trâu không chỉ gắn với đời sống thường nhật của người dân mà còn đi vào chiến trận. Từ đời sống thực tại, hình ảnh con trâu đã đi vào đời sống tinh thần của người dân đất Việt, hóa thân trong những câu ca dao, tục ngữ, trong các truyện ngụ ngôn, truyền thuyết và cả trong vẻ đẹp mộc mạc, dung dị của làng tranh Đông Hồ.
Con trâu gắn bó với người dân Việt Nam, được các nghệ nhân Đông Hồ dành cho nhiều tâm huyết. Trải qua bao đời, hình ảnh con trâu vẫn gần gũi, gắn bó, thân thiết với người làng tranh. Từ tranh Mục đồng thổi sáo, Chăn trâu thả diều, Chọi trâu, Hiếu học đến Nghỉ ngơi, Cày bừa... mỗi bức một vẻ, một sắc nhưng thể hiện sinh động đời sống con người.
Trong đó quen thuộc nhất là hai bức tranh Mục đồng thổi sáo và Thả diều.
Bức tranh Đông Hồ cậu bé chăn trâu thổi sáo
Tranh Đông Hồ chăn trâu thổi sáo là một trong số 20 bức tranh dân gian Đông Hồ được yêu thích nhất. Bức tranh với hình ảnh một cậu bé cởi trần ngồi trên lưng trâu thổi sáo.
Nội dung tranh Đông Hồ chăn trâu thổi sáo
Trâu trong bức tranh chăn trâu thổi sáo có đôi tai vểnh lên nghe ngóng. Chân tung tăng như nhảy theo tiếng sáo, mặt vui vui nhìn đời, đuôi vây vẩy ngộ nghĩnh. Hình ảnh của chú trâu trông thật đáng yêu và ngộ nghĩnh. Cho ta sự liên tưởng một chú trâu tươi trẻ yêu đời và cũng đang thưởng thức tiếng sáo du dương.
Hình ảnh bức tranh dân gian Đông Hồ chăn trâu thổi sáo
Cậu bé ngồi trên lưng trâu có khuôn mặt khôi ngô, khoẻ đẹp. Khôi ngô biểu hiện các đường nét trên khuôn mặt cân đối, hài hoà. Cậu bé cởi trần, mặc quần cộc để cưỡi trâu, thổi sáo. Đây là hình ảnh quen thuộc ta vẫn thấy ở chốn thôn quê.
Trên đầu cậu bé có một tán lá sen rộng, được cậu ngắt kẹp giữa hai chân. Lá sen vươn lên trời xanh che nắng. Đôi lúc ta thấy tán lá sen cũng như muốn ngả nghiêng theo điệu sáo.
Ngoài ra, dưới chân cậu, trên tấm thảm còn có những búp sen, lá sen, hoa sen, cọng sen với cách sắp xếp khác nhau mà ta có tinh ý mới thấy. Cậu bé còn không ngổi hẳn trên lưng trâu mà là ngồi trên một thảm hoa đặt trên lưng trâu. Thế ngồi rất vững chắc trên lưng trâu.
Hàng chữ của tranh nguyên bản là “Diệp cái hà thanh thanh” (một chiếc lá sen che trời xanh), cũng có bản khác đề dòng chữ “Thiên thanh lộng địch suy” (trời xanh trong tiếng sáo).
Bố cục màu sắc tranh chăn trâu thổi sáo
Trên đầu cậu bé đội một lá sen tỏa rộng, dưới mặt đất là cỏ. Bố cục tranh hài hòa, vừa mắt nhìn, chặt chẽ, vừa phóng khoáng.
Các gam màu trong bức tranh: Màu đỏ, xanh, nâu, đen của trâu, người, ống sáo, lá sen, cỏ.
Đường nét tạo hình to rộng, chắc khỏe không cầu kỳ.
Các khoảng trống trong bức tranh không đều nhau tạo nên tính nhịp điệu cao.
Ý nghĩa tranh Đông Hồ chăn trâu thổi sáo
Thứ nhất: Thể hiện ước nguyện “thiên thời – địa lợi – nhân hòa” để luôn có những vụ mùa bội thu. Bởi Việt Nam luôn gắn với nghề trồng lúa nước. Bởi hình ảnh cậu bé ngồi trên lưng trâu, xung quanh đều là cỏ cây, đất trời rộng lớn. Chính là biểu hiện khát vọng được hoà hợp với thiên nhiên để có được sự thuận lợi cho vụ mùa phát triển, hoa màu tốt tươi.
Thứ hai, bức tranh dân gian Đông Hồ chăn trâu thổi sáo muốn ca ngợi:
Người nông dân không chỉ lao động với nghề trồng lúa nước mà còn biết sáng tạo nghệ thuật. Ống sáo được làm bằng cành trúc mang tới âm hưởng réo rắt vào cuộc đời người nông dân thêm vui mỗi ngày.
Những cậu bé nhỏ tuổi nhưng thông minh lanh lợi. Vừa giúp đỡ bố mẹ công việc chăn trâu, nuôi dưỡng “đầu cơ nghiệp” của gia đình. Vừa dũng cảm không sợ ngồi trên lưng trâu một cách thuần thục, vững chắc nhất. Vừa có khả năng tìm hiểu sáng tạo thổi sáo thêm yêu đời.
Thứ 3, vẫn là triết lí âm dương trong kinh nghiệm sống vốn sống của người nông dân được thể hiện rõ nét trong bức tranh:
- Thấp là Âm – Cao là Dương;
- Đất là Âm – Trời là Dương;
- Cỏ là Dương trên mặt đất – Sen là Âm dưới nước;
- Tối là Âm – Sáng dương;
- Màu đen là Âm – Màu đỏ là Dương;
Theo quy luật: Trong Âm có Dương, trong Dương có Âm thì mới hòa quyện cùng phát triển. Đó là lối tư duy đã đi sâu vào tâm thức của người Việt Nam. Điều đó được thể hiện rõ trong bức tranh dân gian Đông Hồ chăn trâu thổi sáo nói riêng và tranh Đông Hồ nói chung.
Thứ 4, tín ngưỡng phồn thực cũng góp phần xây dựng nên ý nghĩa tranh Đông Hồ chăn trâu thổi sáo.
Những cụm cỏ cây được thể hiện dưới dạng số nhiều. Cây cỏ nhờ trời đất thuận hòa được phát triển, xanh tươi và sinh sôi nảy nở.
Ngoài bức tranh chăn trâu thổi sáo, còn có bức tranh chăn trâu thả diều thường đi cặp với tranh chăn trâu thổi sáo. Cùng Royal Gift tìm hiểu qua nội dung dưới đây:
Bức tranh Đông Hồ chăn trâu thả diều
Các bức tranh dân gian Đông Hồ không chỉ mang dậm bản sắc văn hóa dân tộc mà còn làm cho đời sống tinh thần của người Việt Nam thêm phong phú và đa dạng. Các nghệ nhân xưa sáng tác không hề đặt tên cụ thể cho từng bức tranh. Mà để người xem trông hình mà gọi. Bức tranh dân gian Đông Hồ thả diều cũng có tên gọi là vậy.
Nội dung bức tranh cậu bé thả diều
Tương tự như bức tranh dân gian Đông Hồ chăn trâu thổi sáo. Ở bức tranh thả diều cũng miêu tả cạnh cậu bé khôi ngô rất tài tình thả diều trên lưng trâu. Đó là một điều mà không phải cậu bé nào cũng làm được.
Bức tranh Đông Hồ chăn trâu thả diều
Bức tranh có hình ảnh chú trâu với chân trước nhấc lên cũng như muốn bay cùng cánh diều.
Sự thấu hiểu giữa trâu và người giúp cậu bé có được thể ngồi chắc chắn để thả diều.
Trên bức tranh là hàng chữ: “Nhất tướng phúc lộc điền”, nghĩa là: “Được mùa nhất người dân”. Đáp lại câu “Diệp nhất cái thanh thanh” ở bên bức tranh Thổi sáo.
Thực ra, người dân xưa có nhiều người chẳng biết chữ. Do đó, các nghệ nhân sáng tác hình ảnh thật bình dị và gần gũi để người nông dân dễ hiểu nhất.
Ý nghĩa bức tranh đông hồ chăn trâu thả diều
Thứ nhất, khung cảnh yên bình ở làng quê thể hiện khát vọng bình yên của người nông dân. Cầu cho mưa thuận gió hòa để mùa màng được bội thu.
Thứ hai, nhìn vào bức tranh cho người nông dân thấy hình ảnh của những đứa trẻ ngoan ngoãn, thông minh. Biết giúp đỡ bố mẹ đi trăn châu, nuôi dưỡng “đầu cơ nghiệp” của gia đình. Còn biết sáng tạo, thông minh, khéo léo trong việc làm diều, thả diều trên lưng trâu.
Thứ ba, trong năm mới có dược những cậu bé thông minh, lanh lợi đó là cả niềm vui của gia đình. Đặc biệt chủ nhân nào đang mong muốn có tin vui về con cái trong năm mới. “Sinh con khỏe mạnh, thông minh” ấy là cái lộc trời cho.
Cặp tranh Đông Hồ Chăn Trâu thổi sáo – Chăn trâu thả diều
Tóm lại, ý nghĩa tranh dân gian Đông Hồ thả diều, hay chăn trâu hay cặp tranh chăn trâu thổi sáo, thả diều đều mong ước: Cho cuộc sống luôn an yên, ấm no hạnh phúc, và con cái thành đạt, thông minh, yêu thương lễ phép và ngoan ngoãn.